Türklerin en yaygın sazı olan bağlama, Anadolu'nun çeşitli
yörelerinde, çok değişik akortlarla yani düzenlerle
çalınmaktadır. Zaten bağlama ailesinde ''düzen'' sözcüğü,
tellerin akort edilmesi anlamında kullanılmaktadır. Çok
bilinen ve yaygın olan kara düzenin (bozuk düzen) yanı sıra
son yıllarda yaygınlaşan ''bağlama düzeni'' en çok bilinen ve
kullanılan iki düzendir. Bunların dışında, çeşitli yörelerde,
çeşitli adlandırmalarla pek çok düzen vardır. Bugüne kadar
tespit edilen başlıca on dokuz düzen aşağıda
belirtilmiştir.
Tablodan görüleceği gibi,
bağlamadaki üç grup (alt-orta-üst) telin değişik seslere
çekilmesi ile kullanılmaktadır. Çok bilinen ve yaygın olan
kara düzenin (bozuk düzen) yanı sıra son yıllarda yaygınlaşan
''bağlama düzeni'' en çok bilinen ve kullanılan iki düzendir.
Bunların dışında, çeşitli yörelerde, çeşitli adlandırmalarla
pek çok düzen vardır. Bugüne kadar tespit edilen başlıca on
dokuz düzen aşağıda belirtilmiştir. Tablodan görüleceği gibi,
bağlamadaki üç grup (alt-orta-üst) telin değişik seslere
çekilmesi ile değişik düzenler ortaya çıkmaktadır. On dokuz
düzenin hepsinde alt teller ''La'' sesi kabul edilip, diğer
teller buna göre belirlenmektedir.
|
Düzenlerin
Adı |
Seslerinin Adı
ve Yeri |
Alt Teller |
Orta Teller |
Üst Teller |
Karar
Sesleri |
ABDAL DÜZENİ |
LA |
LA |
SOL |
LA |
ACEMAŞİRAN DÜZENİ |
LA |
LA |
FA |
FA |
BAĞLAMA DÜZENİ |
LA |
RE |
Mİ |
Mİ |
BOZUK(KARA) DÜZEN |
LA |
RE |
SOL |
LA |
ÇARGAH DÜZENİ |
LA |
RE |
SOL |
Sİ |
EVİÇ DÜZENİ |
LA |
Sİ |
SOL |
Sİ |
HÜSEYNİ DÜZENİ |
LA |
LA |
Mİ |
LA |
HÜZZAM DÜZENİ |
LA |
LA |
FA# |
FA# |
KAYSERİ DÜZENİ |
LA |
Mİ |
LA |
LA |
KÜTAHYA DÜZENİ |
LA |
RE |
RE |
RE |
MİSKET DÜZENİ |
LA |
RE |
FA# |
FA# |
MÜSTEZAT DÜZENİ |
LA |
RE |
FA |
FA |
RAST DÜZENİ |
LA |
DO |
SOL |
DO |
SABAHİ DÜZENİ |
LA |
DO |
LA |
LA |
SEGAH DÜZENİ |
LA |
RE |
Sİ |
Sİ |
ŞUR DÜZENİ |
LA |
Mİ |
Sİ |
LA |
ÜMMİ DÜZENİ |
LA |
LA |
RE |
LA |
YEKSANİ(IRIZVA)
DÜZENİ |
LA |
RE |
LA |
LA |
ZİRGÜLE
DÜZENİ |
LA |
FA |
SOL |
SOL |
Bağlama düzenleri
konusunda farklı saptamalar ve görüşler vardır, bunlara
aşağıda yer
verilmiştir.
Cafer AÇIN'ın Saptamaları
: |
|
Düzenlerin
Adı |
Seslerinin Adı
ve Yeri |
Alt Teller |
Orta Teller |
Üst Teller |
Karar
Sesleri |
ABDAL DÜZENİ |
LA |
LA |
SOL |
LA |
ACEMAŞİRAN DÜZENİ |
LA |
LA |
FA |
FA |
BAĞLAMA DÜZENİ |
LA |
RE |
Mİ |
Mİ |
BOZUK DÜZEN |
LA |
RE |
SOL |
RE |
ÇARGAH DÜZENİ |
LA |
RE |
Sİ |
Sİ |
EVİÇ DÜZENİ |
LA |
Sİ |
SOL |
Sİ |
HÜSEYNİ DÜZENİ |
LA |
LA |
Mİ |
LA |
HÜZZAM DÜZENİ |
LA |
LA |
FA# |
FA# |
KAYSERİ DÜZENİ |
LA |
Mİ |
LA |
LA |
KÜTAHYA DÜZENİ |
LA |
RE |
RE |
RE |
MİSKET DÜZENİ |
LA |
RE |
FA |
FA |
MÜSTEZAT DÜZENİ |
LA |
RE |
FA |
FA |
RAST DÜZENİ |
LA |
DO |
SOL |
DO |
SABAHİ DÜZENİ |
LA |
DO |
LA |
LA |
ŞUR DÜZENİ |
LA |
Mİ |
Sİ |
LA |
ÜMMİ DÜZENİ |
LA |
LA |
RE |
LA |
YEGAH DÜZENİ |
LA |
RE |
Sİ |
Sİ |
YEKSANİ DÜZENİ |
LA |
RE |
LA |
LA |
ZİRGÜLE DÜZENİ |
LA |
FA |
SOL |
SOL |
2. Milletlerarası Türk Folklor
Kongresi
Bildirileri
|